Silovikilerdeki zayıf halka

Rusya’nın paralı asker grubu Wagner’in lideri Yevgeni Progijin, aylardır Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’yu hedef tahtasına koyuyor. Şoygu’nun Kırım’ın işgali ile yükselen prestiji Ukrayna’da istenilen sonucun alınamaması ile sarsıldı. Rus politikasının iskeletini oluşturan Siloviki adlı yapının içindeki isimlerden olan, Putin’in tatil yapacak kadar yakın gördüğü Şoygu’nun güç dengesindeki pozisyonu sürekli tartışıldı. 1970’lerden günümüze kadar Putin’le yakın ilişkisi olan “Derin 3’lü” yerine, 90’lardan sonra ekibe dahil olan Türk kökenli Şoygu’nun Rus savunmasının tepesinde yer alması, tartışmalara gebe oldu.

Putin’le birlikte Sibirya’da balık tutan, Rus liderin sırdaşı olarak gördüğü isim, bir Savunma Bakanı’ndan öte, Putin’in ideasını hayata geçiren aktör olarak da dikkat çekiyor. Savaş öncesi döneminde, bazı kesimlerce Putin’in halefi olarak görülen Şoygu, Silovikiler içine sonradan dahil olması nedeniyle zayıf halka olarak görülüyor. Ukrayna’daki başarısızlığın sorumlusu olarak itham ediliyor.

Şoygu, Güney Sibirya’da özerk bir Türki cumhuriyet olan Tuvalı’dır. 1988’de Sovyetler Birliği Komist Partisi’nde siyasi hayatına başlayan Şoygu, 2012 yılının sonunda Savunma Bakanlığı’na atandı. Türk kökenli bir ismin Savunma Bakanlığı gibi bir pozisyonda bulunması Rus milliyetçileri tarafından tartışıldı. Rus siyasî analisti Stanislav Belkovsky, “Sovyetler’in aksine Rusya bir ulus devlet, soyadı Rusça olmayan ve Rus kökenli olmayan bir kişi Kremlin’de oturamaz” sözleri ile Şoygu’nun istenmeyen adam olduğunu açık etti. Şoygu’nun etnik kökeninden ötürü hedef haline getirilmiş olabileceği de bir başka düşünülüyor.

Şoygu’nun hedef tahtasına konulması, “Savunma Bakanlığı için Putin’i iktidara getiren Derin 3’lü mü isteniyor” sorusunu da gündeme getirdi. Derin 3’lünün en dikkat çeken ismi, St Petersburg’da 1970’lerden beri Putin’e hizmet veren Nikolai Petruşev. Putin’in sözüne kulak astığı nadir simalardan olan Petruşev, eski Rus istihabarat örgütü KGB zamanında Rus liderle birlikte çalıştı. 1999’dan 2008’e kadar da örgütün başkanlığını yaptı. Diğer iki isim ise Federal Güvenlik Servisi (FSB-KGB’den sonraki istihbarat örgütü) Şefi Alexander Bortnikov ve Dış İstihbarat Başkanı Sergei Naryshkin. Siyasi analistler, Putin’in güvenlik servislerinden aldığı bilgilere diğer tüm kaynaklardan daha fazla güvendiğini belirten raporlar yazdı. Naryshkin ise kariyerinin büyük bir bölümünde Putin’in yanında yer aldı. Kimi zaman Putin tarafından ağır eleştirilere maruz kalan Naryshkin, Rus ideolojinin şekillendiği “Rus Tarih Derneği’nin Başkanı.

Silovikiler içinde “Derin 3’lü” dışında ön plana çıkan başka isimler de mevcut. Son 19 yılda Rusya’nın en kıdemli diplomatı olan Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da onlardan biri. Rus liderin eski koruması olan, 2016 yılında kurulan Rusya Ulusal Muhafızları “Rosgvardia”nın başında yer alan Viktor Zolotov, Putin’in güvendiği bir diğer sima. Rus liderin çocukluk arkadaşları olan milyarder kardeşler Boris ve Arkady Rotenberg, devlet petol şirketi Rostnef’in başkanı Igor Sechin ve Başbakan Mihail Mişustin de dikkat çeken diğer simalar.

Silovikiler, Vladimir Putin iktidara yükselmesi ile ülkenin iç istihbarat, gizli servis ve ordu gibi güvenlikle ilgili kurumlarından gelerek, kritik noktalarda görev alan isimlere verilen Rusça bir tanımlama. Silovikiler, Soğuk Savaş sonrası Boris Yeltsin ile Rusya’da yükselen oligarklar yerine Putin tarafından ikame edilen ve çoğu KGB (FSB) geçmişine sahip isimlerden oluşuyor. Bilindiği üzere Putin’in kendisi de bir KGB ajanıydı ve Soğuk Savaş sonrası FSB Başkanlığı yaptı. 2001 yılında Putin’in Rusya Devlet Başkanı olması ile devlet kademelerinde Silovikilerin önü açıldı. Öyle ki 2009 yılına gelindiğinde devlet kademelerinin % 70’i Siloviki olarak adlandırılan gruba yakın isimlerden oluşuyordu.